دندان های شیری به دندان هایی گفته میشوند که از حدود شش ماهگی شروع به بیرون زدن از لثه میکنند. بیشتر افراد 20 دندان شیری دارند که تقریبا در حدود سه سالگی همه آنها بیرون زده اند.
با این حال همه ما می دانیم دندان های شیری قدامی از حدود شش سالگی شروع به افتادن کرده و تا حدود 12 سالگی با دندان های دائمی جایگزین میشوند. پس چرا باید برای حفظ آنها تلاش کنیم ؟
اگرچه دندان های شیری در سن مشخصی می افتند اما اگر زودتر از این زمان بیفتند، عملکرد جویدن، صحبت کردن و همچنین فرم قوس دندانی با مشکل مواجه میشود.
در صورتی که جای دندان خالی بماند، خیلی زود دندان های مجاور انحراف یافته و جای خالی را پر میکنند. در نتیجه دیگر فضای کافی برای رویش دندان دائمی که در زیر لثه قرار دارد باقی نمی ماند. همچنین دندان فک مقابل از آنجایی که دیگر نیرویی در مقابل خود احساس نمیکند، از جای خود بیشتر بیرون میزند.
این اتفاقات علاوه بر این که باعث چرخش و کج شدن دندان های مجاور و بروز مشکلات ارتودنسی میشود. ممکن است به علت مسدود کردن مسیر رویش دندان دائمی زیر لثه، باعث گیر کردن آن در استخوان یا لثه و به اصطلاح نهفتگی آن شوند.
همچنین ممکن است دندان دائمی هنگام رویش به علت مسدود بودن مسیر خود، به دندان های مجاور فشار وارد کرده و باعث تحلیل ریشه های دندان های مجاور و لق شدن یا افتادن آنها شود.

هدف از حفظ دندان های شیری

 جویدن

تکلم

زیبایی

حفظ فضا جهت رویش دندان های دائمی جایگزین

حفظ فضا جهت رویش دندان های دائمی

وجود دندان های شیری پوسیده در دهان منجر به تجمع میکروب پوسیدگی زا و ایجاد زمینه ای برای محیط نامناسب برای رویش دندان های دائمی میشود. در این محیط دندان های دائمی نیز مستعد بروز پوسیدگی خواهند بود.
مراجع و معاینه‌ی دوره ای از دندان های کودکان دلبندتان بهترین روش جهت جلوگیری از پوسیدگی میباشد.

مراقبت از دندان های شیری

امروزه متاسفانه انواع تنقلات شیرین غیر ضروری و کاملا مضر در سبد غذایی خانواده ها جا گرفته است
این درحالی است که در گذشته کودکان از مغزهایی چون بادام، پسته، گردو و… بهره میبردند، که هم ارزش غذایی بالایی دارند و هم از لحاظ کیفیت ساختاری آنها (سفت بودنشان) نیز باعث تمیز کردن دندان ها هم میشود.
بدیهی است که شیر ماده غذایی جدایی ناپذیر در رژیم غذایی نوزادان تا 2 سالگی است. این ماده غنی از پروتئین چربی و قند (که در شیر مادر بسیار ببیشتر از شیر خشک موجود است) میتواند باعث ایجاد پوسیدگی شدید دندانی مخصوصا در دندان های قدامی کودک شود.
همانطور استفاده از قطره آهن بخودی خود باعث ایجاد پوسیدگی نمیشود ولی به دلیل رسوب و سطح زبری که روی دندان ها ایجاد میکند، باعث گیر بیشتر مواد غذایی و نیز ایجاد هرچه بیشتر پلاک میکروبی در این مناطق میشود و در نتیجه بستر مناسبی برای ایجاد پوسیدگی های شدید دندان فراهم میکند.
همچنین مواد قندی چسبنده مانند: گز، سوهان، پاستیل، لواشک، تافی، آبنبات، بیسکوئیت و… با توجه به ماندگاری طولانی مدت در داخل دهان میتوانند شرایط بسیار مناسبی را برای ایجاد پوسیدگی های وسیع مهیا کنند.
این بدان معناست که کودکان باید از مصرف مواد قندی محروم باشند؛ بلکه بهتر است مواد قندی غیر چسبنده با ماندگاری خیلی کوتاه در داخل دهان مانند: کیک، شیرینی تر، بستنی، عسل بدون موم، شکلات صبحانه، شکلات های نرم، ماست میوه ای، ژله و… به میزان محدود در اختیار این عزیزان قرار دهید.
لازم به ذکر است والدین محترم باید توجه داشته باشند که کودک غذا را برای مدت طولانی در دهان نگه ندارند که این امر شدیدا باعث ایجاد پوسیدگی های وسیع در همان سمت از دهان میشود.

از علائم دندان در آوردن نوزاد

• لثه های متورم، ملتهب و نازک
• بی قراری و گریه
• تب خفیف کمتر از 38 درجه
• تمایل به جویدن مواد سخت
• قرار دادن دست ها در دهان
• تغییر در الگوی غذا خوردن یا خوابیدن

چرا حفظ دندان های شیری مهم است ؟ چرا دندان های شیری پوسیده را خارج نمیکنیم ؟

دندان های شیری طول عمر کمتری دارند اما حفظ سلامتی آنها برای ما حائز اهمیت است چراکه پوسیدگی و عفونت دندان های شیری میتواند باعث آسیب به جوانه دندان های دائمی شود، به علاوه دندان های پوسیده در دهان کودک باعث اختلال در جویدن و یا صحبت کردن میشود.
دندان های شیری علاوه بر این که در جویدن، صحبت کردن و زیبایی کودک تاثیر گذار هستند، اگر زودتر از موعد از دست بروند میتواند باعث کج شدن دندان های مجاور به فضای بی دندانی شود که فضای کمتری را برای دندان دائمی جایگزین باقی میگذارد، به همین جهت برای جلوگیری از مشکلات ارتودنسی آینده در دندان های دائمی و کمبود فضا جهت رویش آنها حفظ این دندان های شیری برای ما دارای اهمیت است و تا حد امکان این دندان ها را با درمان های پالپوتومی، پالپکتومی، ترمیم و روکش حفظ می کنیم؛ اما اگر دندان های شیری قابل نگهداری نباشند و احتمال از دست رفتن فضا وجود داشته باشد، دندانپزشک برای کودک شما از فضانگهدار استفاده میکند تا فضای دندان دائمی جایگزین حفظ شود و در آینده کودک دچار مشکل کمبود فضا در قوس فکی خود و به هم ریختگی دندان ها نشود.

نکاتی درمورد حفظ دندان های شیری

معمولا اولین دندان در فاصله شش تا دوازده ماهگی می روید، تاخیر رویش دندان تا پایان سیزده ماهگی اهمیتی ندارد ولی بعد از آن باید علت بررسی شود. دندان های شیری بیست عدد و در هر فک ده عدد هستند. معمولا اولین دندانی که رویش می یابد دندان پیشین فک پایین است. خوردن غذا های نیمه جامد و مواد جامد نرم باعث تحریک رویش دندان ها میشود، پس دادن غذاهای آبکی و میکس شده میتواند باعث تاخیر در رویش دندان ها شود. در طی رویش دندان تب خفیف دور از انتظار نیست، ولی تب یا اسهال ناشی از رویش دندان نیست.

بهترین زمان اولیه برای معاینه دندانپزشکی همزمان با  جوانه زدن اولین دندان شیری است ولی نباید دیرتر از 12 ماهگی باشد.

از اولین ماه های تولد لازم است روزانه لثه ها را با گاز استریل تمیز کنید. استفاده از مسواک انگشتی همزمان با رویش اولین دندان توصیه می شود.

از حدود 1 سالگی از خمیر دندان با مقدار کم به اندازه دانه برنج استفاده شود، در حدود 4 تا 5 سالگی آموزش مسواک زدن روبروی آینه آموزش داده شود.

مسواک زدن قبل از خواب شب و بعد از صبحانه توصیه میشود.

جلوگیری از خراب شدن دندان کودک

1- برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودک مراجعات منظم جهت انجام فلورایدتراپی در مطب و همچنین استفاده از خمیر دندان فلورایده بسیار موثر هست.

2- برای مسواک زدن کودک از خمیر دندانهای فلوراید دار استفاده کنید.

3- به کودک، شیرینی و قند، کیک و بیسکوییت ندهید همچنین اجازه ندهید آنها از نوشیدنی های قندی استفاده کنند.

4- دندان های کودکتان را یکبار در روز مسواک بزنید و تا سنین 6 تا 7 سالگی بر مسواک زدن او نظارت کنید.

5- هر شش ماه یکبار کودک را نزد دندانپزشک ببرید و او را از همان کودکی با دندانپزشک آشنا کنید.

6- بعد از خوردن شیرینی جات، به کودک توصیه کنید آب فراوان بنوشد تا دندان هایش از شیرینی پاک شود.

7- دندان های دائمی عقب کودک را وقتی به سن 6 سالگی رسید از نظر نیاز به فیشورسیلانت(شیار پوش) بررسی کنید.

8- اگر دندان دائمی کودکان دچار شکستگی یا لب پریدگی شده باشد، نصب یک روکش دندان یا پر کردن دندان ضروری خواهد بود.

آیا دندان های شیری نیاز به درمان توسط دندانپزشک دارند ؟

حفظ دندان های شیری در کودکان و توجه به سلامت آن ها یکی از مباحث مهم در دندانپزشکی است. متاسفانه یک باور نادرست در میان مردم مبنی بر این وجود دارد که دندان های شیری نیاز به درمان ندارند. زیرا این دندان ها در نهایت می افتد و دندان های دائمی جای آنها را میگیرد. در نتیجه این باور، اگر کودک دچار درد، پوسیدگی یا آبسه دندان های شیری شود، پدر و مادر برای رفع مشکل به دندانپزشک مراجعه نمیکنند. بر خلاف این تصور باید گفت که دندان های شیری نقش بسیار مهمی را در جویدن غذا، در زیبایی، اعتماد به نفس و تکلم کودک ایفا میکنند.