در اصطلاح پزشکی به ساییدن غیر فانکشنال دندان ها یا فشار دادن فک ها و دندان ها روی هم، دندان قروچه (براکسیسم) گفته میشود. در کودکان، دندان قروچه معمولا زمانیکه کودک به خواب عمیق فرو رفته یا زمانیکه دارای استرس و فشار است، اتفاق می افتد.
طبق نظر متخصصین، هنوز به صورت دقیق و قطعی دلیل بروز دندان قروچه در کودکان مشخص نشده است. در برخی از موارد به دلیل کج بودن دندان یا اینکه دندان های فک بالا و پایین به شکل مناسبی ردیف نشده اند، کودکان اقدام به ساییدن دندان ها میکنند. بعضی دیگر از کودکان در مقابل ناراحتی دردهایی چون گوش درد یا درد رویش دندان اینگونه واکنش نشان میدهند. در واقع آنها اینکار را به عنوان راه حلی برای کاهش درد دندان انجام میدهند. البته در بیشتر کودکان با رشد طبیعی آنها عوامل شایع ذکر شده برای دندان قروچه نیز برطرف میشود.
اضطراب و استرس یکی دیگر از عوامل دندان قروچه به شمار میرود که میتواند ناشی از فشار عصبی، خشم یا عصبانیت باشد. برای نمونه کودک ممکن است بخاطر عواملی چون امتحانات مدرسه، اضافه شدن یک خواهر یا برادر جدید به اعضای خانواده و… دچار نگرانی شود. حتی مشاجره کردن با پدر و مادر یا خواهر و برادر نیز میتواند استرس کافی برای کودک بوجود آورد که در اثر آن ممکن است ساییدن یا به هم فشار دادن دندان ها را به همراه داشته باشد.

عوارض دندان قروچه در کودکان

دندان قروچه در کودکان ممکن است به عوارضی منجر شود، اگرچه این وضعیت عموماً مشکلاتی به صورت جدی ندارد و برای اکثر کودکان طبیعی است. اما در برخی موارد، دندان قروچه میتواند به مشکلات مخصوصی منجر شود که شامل موارد زیر میشوند:

1– مشکلات تمیزی دندان‌ ها: دندان قروچه ممکن است فاصله‌ ها و شکاف‌ هایی بین دندان ‌ها ایجاد کند که میتواند تمیزی دندان ‌ها را دشوارتر کند. این فضاها ممکن است به تجمع پلاک و باکتری‌ ها منجر شود که به بوی بد دهان و مشکلات دهانی منتهی میشود.

2– نیاز به درمان ارتودنسی: در بعضی موارد، اگر دندان قروچه باعث تغییر شکل دندان‌ ها یا مشکلات قرارگیری دندان ها در فک شود، نیاز به درمان ارتودنسی ممکن است وجود داشته باشد. این درمان شامل استفاده از براکت ‌ها یا دستگاه ‌های ارتودنسی دیگر برای بهبود تراز دندان ‌ها میشود.

3– مشکلات در تغییرات در دهان و شکل دندان‌ ها: در بعضی موارد، دندان قروچه ممکن است به تغییرات در شکل دندان ‌ها و مکان آنها منجر شود که نیاز به درمان دندانی خاصی دارد.

با کودکی که مشکل دندان قروچه دارد چه کنیم ؟

علت دندان قروچه کودکان هنوز آنطورکه باید و شاید مشخص نیست. در بعضی مواقع دردها موجب دندان قروچه کودکان میشوند و در بعضی موارد دیگر ممکن است مشکلات با درگیرهای عصبی عامل آن باشد. از طرف دیگر دیده میشود که در برخی کودکانی که بیش فعال هستند نیز چه شب ها وقت خواب و چه در زمان بازی، دندان قروچه میکنند. برای درمان یا دست کم بهبود دندان قروچه بهتر است فشارهای عصبی و روحی که ممکن است کودکان را درگیر کرده باشد کاهش بدهید. همچنین تشویق کودک به ورزش ها و فعالیت های بدنی که موجب تخلیه انرژی میشود هم میتواند اثر مثبتی داشته باشد.
اگر دندان قروچه ادامه داشته باشد بهتر است که به دندانپزشک مراجعه شود و حتی در بعضی مواقع دندان های کودک هم باید مورد معاینه قرار بگیرد.

گاهی اوقات خوردن غذاهای سالم تر و مراقبت های غذایی هم توانسته نقش مثبتی در کاهش این مشکل داشته باشد.
در هر حال بهتر است که دندان قروچه کودکان جدی گرفته شود چراکه بی توجهی به آن میتواند مشکل بیشتری به بار بیاورد.

علائم دندان قروچه کودکان کدامند ؟

علائم دندان قروچه در کودکان ممکن است متنوع باشند و بسته به شکل و مکان دندان قروچه و شدت آن متغیر باشند. در زیر، برخی از علائم معمولی دندان قروچه در کودکان آورده شده است:

ساییدگی دندان ها : علامت اصلی دندان قروچه، ظاهر شدن نمای ساییدگی دندان ها به صورت منتشر در دهان می باشد.

فاصله بین دندان ‌ها : دندان قروچه میتواند فضایی بین دندان ‌ها ایجاد کند. این فاصله ممکن است به اندازه کافی بزرگ باشد که به چشم آزاد قابل مشاهده باشد.

مشکلات تمیزی دندان‌ها : بدانید که دندان قروچه ممکن است تمیزی دندان‌ ها را دشوارتر کند. فضاها و شکاف ‌های میان دندان‌ ها میتوانند به جمع ‌آوری پلاک و باکتری‌ ها منجر شوند و به بوی بد دهان منجر شوند.

فشارهای نیرویی نامناسب : در بعضی موارد، دندان قروچه ممکن است باعث فشارهای نیرویی نامناسب بر دندان ‌ها شود که میتواند به تغییر مسیر رشد دندان ‌ها و مشکلات استتنایی منجر شود.

بوی بد دهان: به دلیل سختی در تمیزی دندان‌ ها به خوبی و انباشت باکتری‌ ها در فضاهای میان دندان‌ ها، بوی بد دهان ممکن است به وجود بیاید.

انواع دندان قروچه در کودکان

• دندان قروچه در هنگام روز و بیداری کودک
• دندان قروچه در شب و هنگام خوابیدن کودک که ممکن است والدین اظهار کنند که هنگام دندان قروچه ی کودک خود در خواب، صدایی متوجه نمیشوند. به همین دلیل از این عارضه در کودک خود بی اطلاع هستند.
  شاید این امر صدایی به همراه نداشته باشد؛ اما با فشار آوردن دندان ها روی یکدیگر و در نظر گرفتن قدرت بالای عضلات جونده در کودکان؛ تاثیر دندان قروچه به صورت ساییدگی یا ترک های کوچک روی دندان ظاهر میشود.

علل دندان قروچه در کودکان

دندان قروچه در کودکان معمولاً به عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی برمیگردد. دقیق ترین علل ظهور دندان قروچه در کودکان به صورت دقیق مشخص نشده‌اند، اما عوامل زیر میتوانند به وقوع این وضعیت کمک کنند:

1-عوامل ژنتیکی: ژنتیک و وراثت میتوانند نقش مهمی در ظهور دندان قروچه داشته باشند. اگر یکی از والدین کودک دندان قروچه داشته باشد، احتمال داشتن این وضعیت در کودک افزایش می‌یابد.

2- عوامل محیطی: عواملی مانند نیروهای فشاری یا آسیب‌ های جسمی به دندان‌ ها در دوران رشد و تکامل دندان ها میتوانند به وقوع دندان قروچه در کودکان منجر شوند. برای مثال، اصابت ضربه به دندان ‌ها یا ترکیب افزایش نیروهای فشاری میتواند به ظهور دندان قروچه در کودکان کمک کند.

3- عوامل مرتبط با رشد دندان‌ ها: در بعضی موارد، عواملی مثل رشد نامناسب دندان‌ ها یا عواملی که به تغییر مسیر رشد دندان ‌ها منجر میشوند، ممکن است باعث ظهور دندان قروچه شوند.

4- نیروهای فشاری در دهان: نیروهای فشاری ممکن است در دوران رشد دندان‌ ها به دندان‌ ها وارد شوند و باعث تغییر شکل و موقعیت آنها شوند.

باید توجه داشت که دندان قروچه ممکن است بدون عوارض خاصی در دهان کودکان باقی بماند و نیاز به درمان خاصی نداشته باشد. با این حال، در صورتی که والدین نگرانی داشته باشند یا اگر دندان قروچه به مشکلاتی منجر شود، بهتر است به یک دندانپزشک متخصص کودکان مراجعه کرده و نیاز به درمان و مراقبت‌ های لازم را از او بپرسند.

نکاتی درمورد دندان قروچه و عوامل ایجاد آن

دندان قروچه یا فشردن فکین در کودکان تا پنج سالگی و در شب بسیار رایج است. این عادت اغلب اوقات خفیف میباشد اما گاهی اوقات به حدی شدید میشود که ممکن است اطرافیان را بیدار کند.
فشردن فک در دوران کودکی اغلب به خودی خود یا با رشد فک و فرا رسیدن دوران بلوغ درمان میشود. در بیشتر موارد، هنگامیکه کودکان دندان های شیری خود را از دست میدهند، از شدت دندان قروچه کاسته شده یا بطور کامل برطرف میگردد. با این حال، تعداد کمی از کودکان این عادت را تا بزرگسالی ادامه میدهند. اگر علت استرس باشد، تا زمانی که مشکل برطرف نشود، این عمل ادامه خواهد یافت. اگرچه علت اصلی دندان قروچه در کودکان مشخص نیست، بطور کلی علل زیر میتوانند در بروز این عادت دخیل باشند:

عوامل موضعی: تداخلات اکلوژنی (تماس نامناسب بین دندان های فک بالا و پایین)، ترمیم های دندانی بلند.

عوامل سیستمیک: بیماری های انگلی و گوارشی، سوء تغذیه و کمبود های تغذیه ای، آلرژی، اختلالات غدد درون ریز

عوامل روانشناختی: اختلالات شخصیتی و استرس و اضطراب عادت های ناخود آگاه مانند جویدن ناخن، جویدن مداد و خودکار میتواند در فشار دادن فکین موثر باشد. در برخی موارد، داشتن لوزه های بزرگ که باعث انسداد مجاری تنفسی فوقانی و تنفس دهانی میشوند، به عنوان عامل دخیل در نظر گرفته شده است.

کاهی اوقات این عادت در زمان رویش دندان های شیری و دائمی دیده میشود؛ با این حال، پس از رویش دندان، این عادت در بیشتر موارد از بین می رود.

درمان دندان قروچه

هرچند در اغلب کودکان این مسئله به مرور از بین میرود، اما بررسی های مداوم توسط والدین و معاینات دندانپزشک متخصص کودکان کمک میکند تا زود تشخیص داده شود. در مواردی که دندان قروچه باعث ایجاد دردهای فک و صورت شده یا به دندان ها آسیب وارد شده باشد دندانپزشک میتواند اقدام به تجویز نوع خاصی از محافظ دندان نماید. این وسیله در دهان کودک و روی دندان های او قرار میگیرد و شبیه به وسیله است که ورزشکاران (در ورزش هایی مانند بوکس) از آن استفاده میکنند.