پوسیدگی دندان چیست ؟

هنگامیکه دندان به صورت مکرر در معرض اسید قرار بگیرد، برای مثال در مصرف نوشیدنی ها و مواد غذایی حاوی قند و نشاسته زیاده روی شود، مینای دندان دائما مواد معدنی را در چرخه های مکرر حملات اسید از دست میدهد. لکه سفیدی در محل از بین رفتن مواد معدنی ایجاد میشود که نشانه اولیه پوسیدگی است.
پوسیدگی دندان را میتوان در این مرحله متوقف یا معکوس کرد. مینای دندان میتواند خود را با استفاده از مواد معدنی موجود در بزاق دهان و فلوراید گرفته شده از خمیر دندان یا فلورایدتراپی ترمیم کند.
اما اگر پوسیدگی ادامه یابد، مواد معدنی بیشتری از بین می‌رود و مینا به مرور زمان ضعیف و تخریب میشود. در این حالت آسیبی دائمی ایجاد میشود که دندانپزشک باید دندان سیاه شده را با پر کردن دندان ترمیم کند.

علت پوسیدگی زودرس در دندان های شیری

بسیاری از والدین تصور میکنند قطره آهن و مکمل های مولتی ویتامین موجب پوسیدگی زودرس دندان های کودک میشود.در حالیکه این داروها تنها رنگ دندان را تغییر میدهند و هیچ تاثیری بر پوسیدگی دندان ندارند.

دلایلی که موجب ایجاد این عارضه میشود عبارتند از:

–  الگوی تغذیه ای نامناسب و زیاده روی در استفاده از نوشیدنی های شیرین از جمله کاربرد مکرر شیشه شیر در طول روز یا بخصوص شب

– کاهش جریان بزاق خردسال در حین خواب که درصورت عدم کاربرد مسواک قبل از خواب توسط والدین و همچنین خوردن شیر از مادر یا شیشه توسط نوزاد پوسیدگی رخ خواهد داد.

–  عدم معاینه کودک و نداشتن اطلاعات صحیح جهت انجام اقدامات پیشگیرانه از بروز پوسیدگی زودرس

به همین دلیل بهتر است مشاوره جهت اقدامات بهداشتی نوزاد از دوران بارداری شروع شود و اولین ملاقات دندانپزشک در حدود 6 ماه پس از رویش اولین دندان شیری و نه دیرتر از از یکسالگی صورت گیرد.

–  مصرف مکرر میان وعده های غیرمفید از قبیل تنقلات و شکلات

–  مصرف برخی داروها در مادر که از طریق شیر بر روی دندان های کودک تاثیر مخرب به جای میگذارد.

این موارد موجب پوسیدگی های جزئی در دندان کودک میشود و زمانیکه والدین به آنها بی توجه باشند یا از بردن کودک به نزد متخصص دندانپزشکی کودکان خودداری کنند پوسیدگی پیشرفت میکند.

پوسیدگی دندان کودکان از چه سنی شروع میشود ؟

پوسیدگی دندان کودکان در سنین مختلف به عوامل مختلف بستگی دارد. مثلا اگر پوسیدگی دندان در کودک 6 ماه تا دو ساله که هنوز شیر میخورد با پوسیدگی دندان در کودک 3 تا 5 ساله و بالاتر فرق میکند.
بهتر است بدانیم چه عواملی در پوسیدگی دندان های کودکمان نقش دارند این عوامل بر اساس سن کودک، از مصرف شیر مادر یا شیشه شیر شروع و تا مصرف شیرینی و شکلات بیش از حد و عدم رعایت بهداشت دهان ادامه پیدا میکند.

علائم اولیه پوسیدگی دندان های کودکان چیست ؟

برخلاف تصور همیشه دندان پوسیده سیاه و سوراخ شده نیست. درست است که در مراحل پیشرفته پوسیدگی دیدن چنین نمایی در دهان کودک شایع است اما تشخیص مراحل اولیه پوسیدگی و جلوگیری از پیشرفت آن به سمت پالپ مساله ای حائز اهمیت میباشد. در مراحل ابتدایی پوسیدگی دندان نمای شفاف و یا به اصطلاح ترانسلوسنت خود را از دست داده و نمایی گچی پیدا میکند. تشخیص این نما بویژه روی دندان جلویی کودک آسان میباشد. به مرور زمان با پیشرفت روند تخریب دندان و رنگ گرفتن سطح خشن دندانی ناشی از خورده شدن توسط اسید، رنگ قهوه ای و یا سیاه روی دندان آشکار میشود.

انتقال پوسیدگی دندان از والدین به کودک

میکروب استرپتوکوک موتانس که در محیط دهان ایجاد پوسیدگی میکند و میتواند از دهان پدر و مادر و بخصوص مادر که در ارتباط نزدیکی با کودک است انتقال یابد. مثلا ماده غذایی که مادر ابتدا می چشد و در داخل دهان کودک قرار میدهد. یا استفاده از یک قاشق به صورت همزمان یا بوسیدن کودک از ناحیه دهان باعث انتقال استرپتوکوک موتانس از دهان والدین به دهان کودک میشود. بخصوص اگر والدین پوسیدگی های دندانی وسیع و درمان نشده داشته باشند این انتقال مخصوصا در دوران 19 تا 33 ماهگی بیشتر است.

جلوگیری از پوسیدگی دندان کودک

پوسیدگی دندان ناشی از خوراکی ها و نوشیدنی های شیرین اتفاقی شایع در میان کودکان است و میتواند منجر به مشکلات دندانی طولانی مدت شود و متخصصان برای محافظت از دندان های کودک راهکارهای زیر را پیشنهاد میکنند.

•  هرگز نوشابه ها و یا دیگر نوشیدنی های شیرین را در شیشه کودک نریزید.
• هرگز اجازه ندهید کودکان این نوشیدنی ها را به رختخواب ببرند.
• بعد از تغذیه کودک ، لثه کودک خود را با یک پارچه مرطوب تمیز کنید.
• بعد از سن یک سالگی دندان های کودک را با مسواک بسیار نرم و خمیر دندان های حاوی فلوراید پاک کنید. بین سن یک تا سه سالگی به اندازه یک دانه برنج خمیردندان حاوی فلوراید روی مسواک کودک قرار دهید.
• از سنین سه تا شش سالگی به اندازه یک نخود، خمیردندان حاوی فلوراید روی مسواک کودک قرار دهید.

نظارت بر نحوه مسواک زدن کودک تا شش سالگی باید ادامه یابد، یعنی زمانیکه کودک قادر است خمیر دندان را به طور کامل از دهان خود خارج کند.

از سنین کودکی عادات غذا خوردن سالم را به او بیاموزید.

وقتی کودک شما از مواد شیرین استفاده میکند میکروب های روی دندان با مصرف این مواد اسید تولید میکنند که این اسید میتواند مینای دندان را حل کرده و باعث پوسیدگی دندان شود.

شیرینی های چسبنده: مانند گز، سوهان، تافی، شکلات، کلوچه، بیسکوییت و نان قندی به دلیل اینکه دیر از روی دندان پاک میشود، از نظر ایجاد پوسیدگی ریسک بالایی دارند.

دلیل پوسیدگی دندان کودکان

پوسیدگی های زودرس و وسیع به محض رویش یا کمی پس از رویش دندان ها، شروع میشود و ممکن است تمامی دندان ها را درگیر کند.
علت: خوردن مکرر شیر بویژه شب تا صبح در رختخواب چه از سینه مادر و چه از شیشه شیر و تمیز نشدن دندان ها و باقی ماندن لاکتوز شیر به مدت طولانی در کنار دندان ها

عدم درمان پوسیدگی دندان شیری

عدم درمان به موقع میتواند سبب گسترش عفونت و در نهایت از دست دادن دندان شیری شود. کودکی که دچار پوسیدگی دندان شیری شده است، به دلیل دردی که دارد، ممکن است در غذا خوردن هم دچار مشکل شود و به همین دلیل با کمبود مواد غذایی مورد نیاز رشد خود درگیر باشد.
دندان های شیری از فضاهای دندان های اصلی تا زمان رویش کامل حفظ و حراست میکنند. اگر دندان شیری زودتر از زمان مناسب بیفتد یا از دست برود. فضای این دندان توسط دندان های مجاور اشغال میشود و زمانیکه لازم است دندان های دائمی رویش پیدا کنند، ممکن است به همین دلیل فضای کافی را برای بیرون آمدن از استخوان فک نداشته باشند و همین موضوع میتواند سبب ایجاد نامرتبی های دندانی شود. در ادامه باید خاطرنشان کرد که هرچه دندان های شیری کودک سالم تر باشند و کمتر دچار پوسیدگی شوند، امکان داشتن دندان ها دائمی سلامت و زیبا بیشتر است. کودکانی که دچار پوسیدگی دندان شیری خود هستند معمولا در بزرگسالی هم گرفتار پوسیدگی های شدید هستند. پوسیدگی دندان کودک میتواند عزت نفس و اعتماد به نفس در کودک را دستخوش تغییر قرار دهد. پوسیدگی دندان شیری معمولا فقط یک مشکل فیزیکی و سلامتی نیست و میتواند لبخند کودک را نازیبا کند. کودکی که دچار پوسیدگی دندان شیری خود شده است ممکن است به دلیل نازیبا بودن لبخند خود احساس بدی داشته باشد، در مقابل یک لبخند زیبا و سلامت میتواند اعتماد به نفس و عزت نفس را در کودک تقویت کند.

علائم پوسیدگی دندان در کودکان

1- بی قراری های کودک

2- امتناع از غذا خوردن یا گریه کردن در زمان جویدن غذا

3- گذاشتن دست خود بر روی گونه اش

4- ایجاد تورم در گونه های کودک

5-ایجاد تغییر رنگ لثه یا حتی پوست صورت که به صورت صورتی یا قرمز رنگ خواهد بود.

6- متورم یا چرکی شدن لثه ها

7- تغییر رنگ لثه ها

8- عفونت های دندانی

9- بوی بد دهان

رابطه بین پوسیدگی دندان ها و رشد کودکان

برخلاف عقیده عمومی درباره پوسیدگی دندان شیری که باور دارند حائز اهمیتی نمی باشد، تحقیقات جدید نشان داده است این پوسیدگی میتواند تاثیر منفی در رشد کودک شما داشته باشد. تیم تحقیقاتی در کالج لندن مطالعاتی را در زمینه ارتباط بین بهداشت دهان و رشد بین 6-8 سال را با درنظر گرفتن پوسیدگی دندان آنها بررسی کرده و سپس با توجه به استاندارد های اعلام شده، به آنها نمره داده اند.
در این تحقیقات همه ی دندان های پوسیده، پر شده و افتاده در نظر گرفته شدند. این تیم تحقیقاتی آمارهای به دست آمده را بررسی کرده و در نهایت به این نتیجه رسیدند که ارتباط نزدیکی بین قد و وزن کودکان با میزان تعداد پوسیدگی دندان آنها وجود دارد. بر اساس این مطالعات، کودکان با پوسیدگی شدید در مقایسه با هم سن و سال های خود بدون هیچ گونه پوسیدگی یا پوسیدگی کمتر، کوتاه تر و کم وزن تر بودند.
بر اساس گفته محققان، حتی زمانیکه عوامل دیگری چون مسائل در رشد آنها تاثیر منفی گذاشته بود، رابطه ی بین پوسیدگی دندان ها و رشد هنوز هم به قوت خود باقی بود. به عبارتی میتوان گفت رابطه ی عکس بین پوسیدگی دندان ها و رشد کودکان وجود دارد، اگرچه مطالعات زیادی باید در این زمینه انجام شود.

درمان پوسیدگی دندانی

روش های پیشگیری مناسبی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان وجود دارد، اما زمانیکه کودک به دندان درد مبتلا میشود، در واقع بدان معناست که پوسیدگی از سد دفاعی مینا دندان عبور کرده و به عاج دندان نیز وارد شده و حتی در برخی موارد سبب درگیری عصب دندان نیز شده است. در چنین شرایطی بایستی اقدام به برداشتن پوسیدگی های دندان و ترمیم دندان نمود.
شایان ذکر است که اگر پوسیدگی ها نزدیک به عصب دندان باشد و عصب دندان را هم درگیر کرده باشد باید پالپوتومی و در موارد پیشرفته پالپکتومی انجام شود.
چکاپ های دوره ای را جدی بگیرید و درصورت مشاهده هرگونه احساس درد و علائمی با دندانپزشک اطفال خود تماس بگیرید.